Het ontbreekt in kleine en middelgrote organisaties of bedrijven vaak aan kennis om een leervraagstuk goed te analyseren. Het gevolg is dat je snel naar een training grijpt die het probleem moet oplossen. Voor je het weet raak je verstrikt in het overweldigende aanbod. Want zonder richting is het moeilijk navigeren.
Vergelijk het met een klacht waarmee je naar de dokter gaat; deze stelt je allerlei vragen om te begrijpen wat er aan de hand is, voordat er een diagnose en behandeling ter sprake komt.
Organisaties met een leervraagstuk zouden dezelfde aanpak moeten hanteren; eerst de situatie onderzoeken en dan pas naar de beste oplossing kijken.
Welke vragen stel je?
Dat onderzoeken begint met vragen stellen. Het liefst door iemand die onafhankelijk en open de situatie kan benaderen. Dit soort vragen kun je stellen:
- Wat is het vraagstuk dat speelt?
- Welk probleem wordt er ervaren in de huidige situatie? Kun je een voorbeeld geven?
- Wie ervaart dit als een probleem?
- Wat is de impact hiervan op de kwaliteit of resultaten van het werk?
- Wat zou er gebeuren als je het vraagstuk niet aanpakt?
- Hoe ziet de situatie eruit als het vraagstuk is opgelost?
- Wat doen mensen dan anders?
- Aan welke kennis en/of vaardigheden ontbreekt het op dit moment om dit te realiseren?
- Zijn er (werk-)omstandigheden of omgevingsfactoren die ook een rol spelen in dit vraagstuk?
Voeg hier gerust mee vragen aan toe om de situatie in kaart te brengen.
Je praat in deze onderzoekende fase nog helemaal niet over de oplossing.
Zodra de situatie in kaart is gebracht, ga je pas verkennen wat er nodig is om het vraagstuk op te lossen. Afhankelijk van de uitkomst, bepaal je of het echt om een tekort aan kennis en vaardigheden gaat en zo ja, hoe dit dan het beste geleerd kan worden.
Door niet te snel in de oplossingsreflex te schieten, voorkom dat er iets ingezet (ingekocht) wordt wat op zich wel leuk, goed of interessant is, maar jammergenoeg niet de werkelijke oplossing voor jouw vraagstuk is.
Ze willen allemaal jouw probleem oplossen
Zonder gedegen onderzoek ben je al snel overgeleverd aan dat woud vol aanbieders die elkaar aftroeven met hun businesscase, return on investment of excellente evaluatiescores. Ze willen jouw probleem allemaal graag voor je oplossen. Of het nu gaat om een training, leerplatform, app of ondersteunende tool, ze bieden allemaal wel iets waar je wat aan kunt hebben.
Daarbij helpen ze je vaak ook nog om jouw probleem of vraagstuk scherper te krijgen; vanuit de bril van de oplossing uiteraard. Je kunt je afvragen of dat zo verstandig is. Want als je gereedschap een hamer is, ziet elk probleem eruit als een spijker, zo luidt het gezegde.
De verleiding en de valkuil
Het klinkt logisch; “tuurlijk ga je eerst onderzoeken wat het probleem is”, maar in de praktijk zie ik iets anders gebeuren.
We vinden het heel fijn om oplossingen te bedenken – het geeft dopamine. De oplossing uitstellen en eerst veel vragen stellen is daarom niet gemakkelijk.
Of het nu een gebrek is aan kennis of aan tijd; je raakt gemakkelijk verstrikt in het oerwoud van aanbieders. Je doet je best om het kaf van het koren te scheiden: wat bieden ze, wie zijn hun klanten, wat kost het aan geld en tijd, klikt het, past de werkwijze in je visie en wat zeggen de reviews?
En als je eenmaal begint te googelen op aanbieders, is het moeilijk je niet te laten verleiden door al die flitsende websites met overtuigende teksten. “Bijna te mooi om waar te zijn”denk je, “als dat ons vraagstuk oplost dan laat maar komen”.
Ik begrijp die reactie goed, maar toch adviseer ik terughoudendheid. Veel oplossingen lossen jouw probleem niet op.
Voor de duidelijkheid: ik heb niets tegen aanbieders en hun leeroplossingen. Vaak zit het prima in elkaar. Maar als je je vraagstuk niet goed scherp hebt, dan gaat het je niet verder helpen.
En zo eindigt het verhaal vaak met een slechte afloop. Onnodig geld, tijd en inzet verloren en het vraagstuk is er nog.
Ook een probleem voor aanbieders
Aanbieders van leeroplossingen zien het zelf ook gebeuren. Zij ervaren regelmatig dat hun oplossing niet uitpakt als verwacht omdat de vraag niet goed is geanalyseerd.
Ook zij zijn er bij gebaat dat de vraag eerst goed onderzocht is. Zodat hun oplossing het meeste effect heeft.
En dan….repareren
Wat doe je als de resultaten van de gekozen leeroplossing tegenvallen? Dan wordt het duwen en trekken om te repareren. een poging om te redden wat er te redden valt.
Wat ik veel zie is dat de vraag wordt bijgesteld richting de leeroplossing. De aanbieder analyseert de situatie en ziet problemen die precies passen bij de leeroplossing. “Het is beter te beginnen met dit, en dan pas….” of als ik jullie verhaal beluister, dan adviseer ik….”. En dan is er een match.
Of de medewerkers krijgen de schuld wanneer een leeroplossing niet het juiste effect bereikt: ze doen niet serieus mee, ze zijn er nog niet aan toe, ze snappen niet wat de bedoeling is of ze gaan in de weerstand.
Of de training was toch zoals verwacht, ze mistten de aansluiting bij de praktijk.
In werkelijkheid ligt de oorzaak bij het gemis aan een goede analyse.
Hoe dan wel?
Het zal je niet verbazen: neem de tijd voor een goede analyse op je leer- of ontwikkelvraag.
Als je vaker dit soort vragen in je organisatie hebt, is het te overwegen om een opleidingskundige/L&D-er aan te trekken. Zo iemand verdient zich snel terug omdat je voortaan geen ineffectieve oplossingen meer inkoopt.
Kleine bedrijven kunnen ervoor kiezen iemand op projectbasis in te huren. Iemand die je af en toe in kan vliegen bij een vraagstuk.
Mijn overtuiging is dat niet alleen organisaties, maar ook aanbieders van leeroplossingen beter af zijn bij een betere, onafhankelijke analyse van het leervraagstuk. Want alleen dan heb je kans op een goede match tussen vraag en aanbod, met goede resultaten als gevolg.
Kan ik je helpen bij zo’n analyse of wil je de kennis in huis hierin vergroten? Neem gerust contact met me op.
