Wij en zij
Het gebeurt in een intervisie bijeenkomst dat één van de deelnemers haar ongenoegen uit: “ ‘zij’ bedenken maar van alles en ‘wij’ moeten het doen. Maar ‘daarboven’ weten ze niet hoe het in de praktijk gaat. ‘Ze’ zouden wat beter na moeten denken voor ze weer eens ergens aan beginnen.”
De deelneemster krijgt bijval van de anderen, die ook het gevoel hebben dat er niet écht naar hen geluisterd wordt als het gaat om veranderingen in de organisatie.
Ik merkte irritatie op bij mezelf als procesbegeleider omdat er zo oordelend gesproken werd over mensen die, weliswaar vanuit een andere functie, voor hetzelfde doel staan. Deel uitmakend van dezelfde organisatie.
Eilanden
Het gevoel van eilandjes hoor ik vaker terug in organisaties: op het ene eiland worden de dingen bedacht en besloten: de beslissers en op het andere eiland moet het worden uitgevoerd: de uitvoerders.
Het mist aan goede samenwerking tussen beide eilanden.
Ik vraag me af hoe er meer verbinding kan ontstaan tussen de mensen die plannen bedenken en de mensen die deze moeten uitvoeren.
Want ik geloof dat wanneer je gezamenlijke betekenis kunt geven aan een verandering, het pas een succes kan worden. Er gaat nu vaak een hoop tijd en energie verloren door te weinig aansluiting tussen beslissers en uitvoerders.
Ik zie wel veel goedbedoelde pogingen om die verbinding te maken. Ik zie bijvoorbeeld dit:
Beslissers:
- vragen deelnemers voor klankbordgroepen;
- organiseren informatiebijeenkomsten;
- zetten hun deur open voor medewerkers met vragen en opmerkingen;
Uitvoerders:
- bieden zich aan om mee te denken;
- geven gevraagd en ongevraagd feedback;
- doen wat er gevraagd wordt.
Tegelijkertijd zie ik mensen ook dingen doen die de verbinding belemmert:
Beslissers:
- luisteren selectief: horen vooral dat wat hun idee of plan bevestigt;
- overschatten hun eigen invloed en onderschatten die van de uitvoerders;
- oordelen over de ander: ze snappen het niet;
- reflecteren nauwelijks op hun eigen rol.
Uitvoerders:
- zeggen ‘ja’, maar doen ‘nee’;
- onderschatten hun eigen invloed en overschatten die van de beslissers;
- oordelen over de ander: ze luisteren toch niet naar ons;
- reflecteren niet of nauwelijks op hun eigen rol.
Hoe kom je van eiland naar wij-land?
De ene groep is beslisser, de andere uitvoerder. Ieder heeft een eigen identiteit en speelt een andere rol in het behalen van de gezamenlijke resultaten.
Wat is er nu nodig om de eilanden met elkaar te verbinden? Of hoe laten we het water verdampen?
Het begint wat mij betreft in de manier waarop je naar elkaar kijkt en hoe je over de ander denkt. Dit bepaalt namelijk in sterke mate je manier van handelen. Denk aan de ijsberg van McClelland.
Erkenning voor ieders rol én bewustzijn van de wederzijdse afhankelijkheid brengt de eilanden meer tot elkaar. Het gaat om de juiste houding die verbindt in plaats van verwijdert. Dat ziet er zo uit:
NIET | WEL |
gekleurd luisteren | openstaan voor alles wat gezegd wordt |
snel oordelen | actief bevragen vanuit nieuwsgierigheid |
afwachten | initiatief nemen |
uitgaan van aannames | toetsen of jouw waarneming klopt |
klagen | grenzen aangeven |
wijzen naar de ander | zelf in de spiegel kijken |
‘de kwaliteit van de interactie bepaalt de sterkte van de verbinding’
De bewuste intervisiebijeenkomst was een uitgelezen moment om te helpen de eilanden te verbinden. Door deelnemers een spiegel voor te houden en te bevragen, werden zij zich bewust van hun invloed op plannen.
Zij zagen in dat ‘nieuwsgierig zijn naar de reden achter plannen’ en ‘grenzen aangeven’ de eerste stappen zijn die zij kunnen zetten op weg van eiland naar wij-land. Een mooi succesmoment!
Zo zie ik mijn rol als procesbegeleider in het verbinden van eilanden. Meer weten over het begeleiden van veranderingen in organisaties? Neem contact met me op.
